parlamenter sistem ne demek?

Parlamenter sistem, yürütme ve yasama organlarının karşılıklı bağımlılık ve işbirliği içinde çalıştığı bir yönetim biçimidir. Bu sistemde, hükümet yasama organına karşı sorumludur ve genellikle yasama organının güvenini kaybettiğinde istifa etmek zorundadır. İşte parlamenter sistemin temel özellikleri:

1. Çift Başlı Yürütme: Parlementer sistemde yürütme organı iki başlıdır; devlet başkanı (genellikle sembolik ve temsilî) ve başbakan (hükümetin başı) olarak ayrılır. Devlet başkanı kral, kraliçe veya cumhurbaşkanı olabilir, ancak genellikle icra yetkisi sınırlıdır. Başbakan ise icranın başıdır ve bakanlar kurulu ile birlikte hükümeti yönetir.

2. Hükümetin Yasama Organına Bağımlılığı: Hükümet, yürütme yetkisini yasama organının (parlamento) güvenini kazanarak kullanır. Parlamenter bir hükümet, genellikle parlamentonun alt kanadında (örneğin, Birleşik Krallık'ta Avam Kamarası) çoğunluğa sahip olan parti veya parti koalisyonu tarafından kurulur.

3. Güven Oylaması: Parlementer sistemde hükümet, parlamento tarafından yapılan güven oylaması yoluyla görevden alınabilir. Güvensizlik oyu alan bir hükümet genellikle istifa eder veya parlamentoyu feshedip erken seçim çağrısında bulunabilir.

4. Esnek Seçim Tarihleri: Parlamenter sistemlerde seçim tarihleri daha esnek olabilir, çünkü hükümetler genellikle belirli süreler sonunda değil, ihtiyaç duyulduğu zamanlarda seçim çağrısı yapabilir.

5. Parti Disiplini: Parti disiplini parlamenter sistemlerde sıkı olabilir, çünkü hükümetin ayakta kalabilmesi için parti üyelerinin bir arada hareket etmesi önemlidir. Bu da partilerin daha homojen politikalar yürütmesine yol açabilir.

6. Koalisyon Hükümetleri: Eğer hiçbir parti tek başına çoğunluğu elde edemezse, partiler koalisyon hükümetleri kurabilir. Bu tür hükümetler, politika oluşturma sürecinde daha fazla müzakere ve uzlaşma gerektirebilir.

Parlamenter sistem, birçok ülkede, özellikle de Batı Avrupa'da, yaygın olarak uygulanmaktadır. Her ülkenin kendi tarihsel, kültürel ve politik bağlamına göre farklı uygulamaları olabilir. Örneğin, Birleşik Krallık, Almanya ve İtalya gibi ülkeler parlamenter sistemle yönetilmektedir.